Biodiversiteit onder je voeten

De verscheidenheid aan leven in de bodem is zo groot dat het moeilijk is om het goed te waarderen, of zelfs maar te bevatten. Eén gram bodem bevat honderden wormen, pissebedden en microscopische dieren, meer dan duizend soorten schimmels, en duizenden soorten bacteriën. De meeste van die miljoenen soorten zijn nog onbekend voor de wetenschap. Zelfs als een soort wel een naam heeft gekregen, weten we er vaak heel weinig over. Wat doen ze de hele dag? Hoe gaan ze om met andere soorten?

Helaas wordt de biodiversiteit van de bodem bedreigd. Intensieve landbouw, het gebruik van pesticiden en het verzouten van de bodem zorgen allemaal voor een verminderd aantal soorten. Maar ook samendrukken en het afsluiten van de bodem van de lucht (door bijvoorbeeld tegels) zorgen voor grote veranderingen in de bodem.

1. Het leven in de bodem bloeit rijkelijk als het zo min mogelijk wordt verstoord. Door te graven beschadig je plantenwortels, microscopisch dunne schimmeldraden en andere connecties die het leven in de bodem gebruikt.
2. Plant veel verschillende soorten planten. Zo ontstaan er mini-leefgebieden in je tuin. Veel bodemsoorten zijn aangepast op een heel specifieke omgeving, die bijvoorbeeld alleen bestaat bij de wortels van een specifieke plant. Als je veel verschillende planten hebt, kunnen er veel verschillende bodemsoorten in je tuin leven. Maak gebruik van de kleine verschillen die al bestaan in je tuin, zoals donkere of lichte plekken, of droog en nat.
3. Heb je veel ruimte in je tuin? Plant een boom. De beste keuzes zijn beuk, berk, eik en den. Bij de wortels van deze bomen groeien mycorrhiza-schimmels. Sommige daarvan, zoals de melkzwam, vliegenzwam en eekhoorntjesbrood, groeien uit tot paddenstoelen.
4. Bedek je bodem met zo min mogelijk beton, stenen en tegels. Als de bodem is afgedekt, kunnen regenwater en gassen uit de lucht niet goed de bodem in komen.

Een levendige tuin die groeit en bloeit: het begint allemaal bij een gezonde bodem!

Hoe zit het eigenlijk met de grond in jouw tuin en wat kun je doen om deze te verbeteren? Het blijft een uitdaging om precies te weten wat er zich afspeelt in de bodem. Maar gelukkig zijn er wel enkele aanwijzingen waar je zelf op kunt letten om een beter beeld te krijgen van de situatie onder je voeten. Dus pak die schep erbij en ga mee op ontdekkingsreis!

Kijk eens naar de aarde die je in de bodem ziet. Is het compact of juist kruimelig? In een gezonde bodem is lucht aanwezig. Vaak denken mensen dat door te spitten lucht in de bodem wordt gebracht, maar eigenlijk bereik je het tegenovergestelde. Bovendien verstoort spitten het bodemleven.

Je wilt die heerlijke bosachtige geur opsnuiven, want die kenmerkende geur van het bos ontstaat door nuttige schimmels die essentieel zijn voor een gezonde bodem.

Bodemdieren zoals wormen en pissebedden spelen een cruciale rol. Zie je geen activiteit? Geen zorgen! Veel bodemleven is namelijk niet met het blote oog waarneembaar. Het feit dat er geen zichtbare beweging is, betekent niet direct dat de bodem niet gezond is. Een handige tip: gebruik een vergrootglas!

Als de grond na een natte periode droog aanvoelt, is er mogelijk iets mis met de waterhuishouding. In zo'n geval kan het verspreiden van compost helpen om de droge grond te verbeteren. Het bodemleven neemt vervolgens het initiatief. De compost wordt afgebroken en verteerd, resulterend in de vorming van een humuslaag. Deze humuslaag houdt op zijn beurt vocht goed vast en draagt bij aan een gezonde bodemstructuur.

De vruchtbaarheid van je grond is van vitaal belang voor elke plant in je tuin. Via hun wortels halen planten vocht en voedingsstoffen uit de grond. Als de zuurgraad niet in balans is en er een tekort aan voedingsstoffen is, zullen je planten niet optimaal gedijen. Het is echter lastig om met het blote oog te bepalen of je grond voldoende voedingsstoffen bevat en de juiste zuurtegraad heeft.

Wil je met deskundige begeleiding ontdekken hoe vruchtbaar de bodem van je gazon, siertuin of moestuin is? Maak dan gebruik van de bodemanalys om de zuurgraad en voedingstoestand van je grond te meten. De aanwezigheid van voedingsstoffen en de juiste zuurtegraad zijn namelijk cruciaal voor een gezond gazon en andere planten in je tuin. Gras en planten hebben voeding nodig om te groeien en om weerstand te bieden tegen weersomstandigheden, belasting en plagen.

Het verbeteren van je tuingrond moet niet gezien worden als een tijdelijke oplossing, maar als een langetermijninvestering: door je grond voortdurend goed te behandelen, krijg je er een gezonde tuin voor terug. We nemen de gezondheid van onze bodem vaak als vanzelfsprekend aan, maar zonder een gezonde en productieve bodem is het onmogelijk om voedsel te verbouwen of de flora en fauna in stand te houden.

De bodem is meer dan alleen aarde; het is een levend ecosysteem vol micro-organismen die essentieel zijn voor de groei en ontwikkeling van planten. Een gezonde bodem beschermt ook tegen erosie, vermindert waterafvoer en zorgt ervoor dat planten meer voedingsstoffen vasthouden.

Met deze tips ben je goed op weg om een gezonde bodem te behouden:

1. Neem af en toe een handvol aarde en voel of de grond meer organisch materiaal of zand nodig heeft.
2. Werk ’s winters een flinke hoeveelheid compost door de grond van je moestuin.
3. Gebruik organische mest in plaats van kunstmest. Organische mest is beter voor het bodemleven en duurzamer.
4. Overweeg om groenbemesters in de moestuin te zaaien om de bodem te verrijken.
5. Als je kleigrond wilt verbeteren, onderschat dan de waarde van scherp zand niet. Het helpt enorm bij het verbeteren van de afwatering.
6. Bewerk zware kleigrond niet als deze te nat (plakkerig) of te droog (hard als steen) is. Wacht op het moment in het voorjaar wanneer de vochtigheid ergens in het midden ligt!
7. Gebruik nooit verse stalmest, want dit vermindert de hoeveelheid stikstof in de grond, terwijl bodembacteriën stikstof nodig hebben om de stalmest te verteren.
8. Spit de grond niet om, maar bedek deze met een laag mulch. De wormen trekken het dan de grond in voor jou.
9. Gebruik geen pesticiden of onkruidverdelgers. Grond is een kostbaar bezit en moet gekoesterd worden.

Bij Intratuin geloven we sterk in de kracht van een gezond bodemleven en willen we graag enkele kenmerken met je delen die essentieel zijn voor een welvarende bodem:

1. Biodiversiteit in micro-organismen: Een gezonde bodem huisvest een spectrum aan micro-organismen, zoals bacteriën, schimmels, protozoa, nematoden en algen. Deze kleine maar krachtige wezens spelen een cruciale rol bij het afbreken van organisch materiaal, het omzetten van voedingsstoffen voor planten en het beschermen van planten tegen ziekteverwekkers.
2. Bodemstructuur als fundament: Een goed bodemleven draagt bij aan een solide bodemstructuur, wat van vitaal belang is voor optimale beluchting, waterdoorlatendheid en wortelgroei. Regenwormen en bodemschimmels zijn slechts enkele van de architecten die helpen bij het creëren van stabiele aggregaten en poriën in de bodem.
3. Organisch materiaal als voedingsbron: De aanwezigheid van voldoende organisch materiaal, zoals humus, dood plantenmateriaal en compost, is een teken van een gezonde bodem. Dit voedzame materiaal voorziet bodemorganismen van essentieel voedsel en draagt bij aan de vruchtbaarheid van de bodem.
4. Nutriëntencyclus in balans: Het bodemleven speelt een sleutelrol in het behoud van een evenwichtige nutriëntencyclus. Door het afbreken van organisch materiaal worden belangrijke voedingsstoffen zoals stikstof, fosfor en kalium vrijgemaakt voor planten, wat resulteert in gezonde en welvarende groei.
5. Natuurlijke plaagbestrijding: Sommige bodemorganismen, zoals bepaalde bacteriën en schimmels, fungeren als natuurlijke wachters tegen ziekteverwekkende organismen. Ze concurreren om voedingsstoffen, produceren antibiotica en stimuleren zelfs plantenafweermechanismen, waardoor een natuurlijk evenwicht wordt gehandhaafd.
6. Dynamische veerkracht: Het bodemleven is flexibel en past zich voortdurend aan aan veranderingen in het milieu, zoals seizoensgebonden schommelingen, bodemverstoringen of veranderingen in landgebruik. Deze veerkrachtige eigenschap stelt het bodemleven in staat om essentiële functies te blijven vervullen en een stabiel ecosysteem te behouden, zelfs te midden van veranderingen.