Hoe kun je een cavia tam maken?

Om je cavia beter te leren begrijpen, is het goed om te weten dat dit bijzondere diertje geboren wordt met alles erop en eraan. Babycavia’s hebben gelijk hun zachte vachtje, de oogjes zijn al open en ze kunnen al vrij snel met de ouders meelopen. Een nestvlieder noem je zo’n dier, omdat hij snel na de geboorte al in staat is om met de groep mee uit zijn nest te vluchten als er bijvoorbeeld gevaar dreigt. Een dier dat daarentegen na de geboorte nog afhankelijk is, blijft langer in zijn nest. Dat is bijvoorbeeld zo bij konijnen die kaal en blind geboren worden.

Deze dieren noem je nestblijvers. Na de geboorte begint de socialisatiefase waarin dieren open staan om de buitenwereld te leren kennen. Deze fase is bij nestvlieders zoals cavia’s veel korter dan bij dieren die langer in hun nest blijven. Het is dan ook zo belangrijk dat een caviafokker het jonge dier zo snel mogelijk vertrouwd laat raken met mensen. Wanneer een fokker alleen met handtamme ouderdieren fokt, en de jongen elke dag even in handen neemt, zal het dier makkelijker handtam te krijgen zijn. Heb je een cavia van een minder goed adres? Niet getreurd, je zal zien dat je nog veel voor elkaar kan krijgen, maar het kost wel meer tijd.

De belangrijkste ingrediënten voor het handtam maken zijn goed kijken, observeren en tijd investeren. Zorg er ook voor dat het dier voldoende tijd heeft om bij te komen en te leren van de opgedane ervaringen.

Cavia’s zijn prooidieren, en een prooidier zal bij alles wat hij niet goed kent – vluchten. Vreemde geuren, geluiden die het dier niet kan plaatsen, nieuwe situaties, onbekende objecten en ook alles wat van bovenaf komt, betekent gevaar. Bij het minste of geringste zal het dier vluchten. Dat is de aard van een prooidier. Aan ons de taak om te zorgen dat de cavia zich veilig voelt en vanuit die veiligheid zal het dier in staat zijn om te leren dat wij geen bedreiging vormen. Mits we dat in kleine stapjes aanleren.

Daarnaast is het van belang dat je minimaal twee cavia’s hebt. Ze zijn minder angstig als ze samen zijn, dan wanneer ze alleen wonen. Het zijn immers groepsdieren waardoor ze zich samen veel veiliger voelen dan alleen. Een cavia alleen heeft aanzienlijk minder kwaliteit van leven.

Een cavia voelt zich alleen veilig als hij kan schuilen. Veel mensen denken dat als zij het schuilhok weghalen, het dier makkelijker tam wordt. Het dier zal (intern) echter veel stress ervaren. Stress is bovendien een factor die het leervermogen niet ten goede komt.

Hoewel cavia’s samen moeten leven, hebben ze ook behoefte aan hun eigen veilige plekje. Hebben ze dat niet, dan zal je merken dat cavia s elkaar soms flink weg kunnen snauwen en een schuilplek kunnen opeisen. Zorg er dus voor dat je voor elke cavia een eigen schuilplek hebt. Als je dus twee cavia’s hebt, zorg je voor twee schuilplekken. Daarnaast houden cavia’s ervan om – als er in hun ogen écht wat is – samen te schuilen. Het is verstandig om één van de schuilplekken dus groot genoeg te maken voor beide dieren. In de tweede schuilplaats hoeft maar één cavia te kunnen schuilen en die hoeft dus minder groot te zijn. Ze hebben zo de mogelijkheid om zich even terug te kunnen trekken, terwijl het andere dier toch in de buurt is.

Een goed en ruim verblijf, een maatje, en schuilplaatsen zijn dus belangrijke voorwaarden om cavia’s een gevoel van veiligheid te bieden en ze daarmee in staat te stellen om tam te worden. Heb je dat allemaal geregeld, dan kun je aan de slag.

Een nieuwe cavia – jong of oud – heeft even tijd nodig om te wennen aan alle nieuwe geluiden, geuren, aan het verblijf en aan jou als verzorger. Het is normaal dat je cavia in het begin vooral in zijn schuil/nachthok zit. Kijk wel of je nieuwe cavia voldoende eet. Niet alleen brokjes, maar vooral ook hooi. Plaats zo nodig de voer/waterbak in het begin in de buurt van het nachthok en dan langzaam iets verder er vanaf. Ongeveer een week nadat je nieuwe cavia in huis is, kun je bijvoorbeeld starten met het oefenen van het tam maken.

Heb je de favoriete groenten van je cavia ontdekt? Dan kun je met het volgende stappenplan aan de slag om je cavia tam te maken. Hoe snel of langzaam je door de stappen heen gaat, hangt van je cavia af en van de hoeveelheid tijd die je hierin steekt.

Nadat je cavia wat gewend is aan zijn nieuwe omgeving, zou je het dier in zijn schuilhuis eten (groente) kunnen geven. Houd je hand net voor het schuilhuis, neem een wat langer stukje groen, bijvoorbeeld een stuk andijvie of blaadje witlof. Houd je hand stil en kijk of je cavia dit stukje wilt eten. Eet je cavia dit niet op? Leg het daar dan op de bodem en blijf dit regelmatig oefenen. Eet je cavia het (uiteindelijk) uit je hand op? Herhaal dit dan minimaal drie tot vijf dagen voordat je naar stap 2 gaat. Beweeg heel langzaam en rustig en zorg dat je je cavia vanaf de zijkant benadert. Oefen stap 1 minimaal twee keer per dag.

Vervolgens kun je oefenen door het groenvoer een centimeter bij het huisje vandaan aan te bieden. Je cavia zal dan ietsje naar je toe moeten komen met zijn kopje om het voer aan te pakken. Soms helpt het om de groente even te breken. Dat maakt het interessanter voor je cavia. Vouw bijvoorbeeld een andijvieblaadje dubbel. Dat maakt een knakkend geluid. Veel cavia’s komen dan makkelijker uit het huisje. Gaat dit nog niet goed, dan geef je het groenvoer gewoon weer in het schuilhokje. Gaat het wel goed? Dan kun je langzaam het groenvoer steeds iets verderaf aanbieden. Één centimeter wordt twee centimeter, twee worden er drie en zo verder.

Naast oefening 1 is het goed om nog een andere oefening te doen. Een oefening waarbij je je cavia tegen je borst houdt of op je schoot laat zitten om aan je te wennen. Ben je bang dat je cavia nog niet zindelijk is? Leg dan een speciaal antiplas kleedje of gewoon een handdoek op schoot. Deze oefening kun je dus apart doen van oefening 1. Het kan dus zijn dat je cavia in de kooi nog geen groenvoer van je aanneemt. Doe deze oefeningen dus allebei, elke dag. Neem daar bijvoorbeeld 20-30 minuten per keer de tijd voor, oefen in elk geval 1x per dag, maar 2x per is beter. Beloon de dieren regelmatig met een stukje groenvoer, als dat lukt.

Soms is het lastigste onderdeel hoe je je cavia uit de kooi tilt. Veel cavia’s zullen dan hun schuilhuis in vluchten. Soms helpt het om het schuilhuisje eruit te halen of plat te leggen. Daarna kun je makkelijker met twee handen vanaf de zijkant (niet van boven – het zijn prooidieren) je cavia opscheppen met je handen. Is dit moeilijk, kijk dan bij oefening 2, stap 1b.

Het knakkende geluid van bijvoorbeeld een andijvieblaadje kan er voor zorgen dat je cavia makkelijker uit zijn schuilplaats komt

Gaat het opscheppen van je cavia’s nog niet zo gemakkelijk? Dan kan een zogenaamde ‘caviamuts’ of bijvoorbeeld tunnel nog helpen. Geef een paar dagen lekkers in de muts of de tunnel. Op het moment dat je besluit je cavia met behulp van de muts of tunnel uit de kooi te tillen, geef je daar opnieuw lekkers in. Let er bij een tunnel op dat je één kant alvast dichthoudt voordat de cavia erin loopt. Met je andere hand houd je de andere kant van de tunnel dicht zodra je cavia erin is gelopen. Til zo het geheel langzaam uit de kooi. Wil de cavia niet zelf in de muts of tunnel lopen? Drijf je cavia er dan zachtjes en rustig in.

Als je twee cavia’s hebt, dan is het het mooiste als je ze, zeker in het begin, samen uit de kooi tilt. De muts of tunnel moet daar natuurlijk wel groot genoeg voor zijn. Zet de muts of tunnel op schoot en bied gelijk lekkers aan. De kans is groot dat zij dat in het begin het lekkers niet aannemen. Maar als je dit regelmatig oefent, dan komt er een dag dat ze het wel zullen accepteren.

Indien je de cavia’s in een mandje of caviamuts uit de kooi hebt opgetild, dan kun je ze daar lekkers in geven, terwijl ze op schoot zitten. Eten ze het lekkers op? Haal ze dan uit het de tunnel of caviamuts – op schoot. Je kunt de cavia’s ook om de beurt met vier pootjes tegen je borst aan houden. Uiteraard beloon je regelmatig met groente.

In het begin vinden ze dat vaak heel eng, maar na een paar weken zie je dat dat meestal beter gaat. Gun ze die tijd om aan je te wennen. Kies in het begin een rustig moment uit met weinig omgevingsprikkels, geen kinderen die lopen te dollen, honden die heen en weer lopen, etc.

Juist door deze oefeningen apart van elkaar te oefenen, zowel in de kooi als buiten de kooi, zal je zien dat je cavia’s tam worden.

De meeste cavia’s hebben een paar weken tot soms een paar maanden nodig om handtam te worden.

• Wanneer je met de oefeningen aan de slag gaat, beëindig de oefensessie dan vooral op een moment dat het goed gaat, dus als je cavia rustig en zo ontspannen mogelijk is.
• Hoe meer positieve ervaringen zij met jou hebben, hoe veiliger zij zich voelen en hoe tammer zij worden.
• Wanneer een cavia geen lekkers accepteert, is hij nog niet op zijn gemak. Zelf al lijkt het dier ontspannen.
• Cavia’s vinden het onprettig als hun ogen bedekt worden. Ze gooien hun neus dan in de lucht, alsof ze je proberen af te schudden. Vaak als je met 1 vinger over hun neusje begint te aaien, en ze ontspannen, dan mag je daarna wel met je hele hand aaien.

Cavia’s zijn super gezellige dieren. Ze piepen en wiepen erop los. Ze laten zich vrolijk horen als je binnen komt, als de koelkast open gaat, als ze een zakje horen ritselen, etc. Zelfs als je zelf bepaalde geluidjes maakt, ‘praten’ ze terug. En het is een feest om naar ze te kijken als ze samen bezig zijn om het net schoongemaakte hok opnieuw te inspecteren. Een sprintje hier, een vreugdesprongetje daar en weer een heel scala aan olijke geluidjes. Maar ze kunnen ook gigantisch lui zijn. Ook dat is heerlijk om te zien, en soms kunnen we van die ontspannen hoedanigheid nog best wat leren. Het is wel fijn als cavia’s tam zijn. Mijn eigen cavia’s aai ik alleen over hun neusbrug. Dat vinden zij prettig. Regelmatig geef ik ze (honden)denkspellen, zodat ze lekker bezig kunnen zijn. Hoe je dat aanleert, lees je een andere keer… Veel plezier met het tam maken van je cavia’s.