Vijver schoonmaken en onderhouden

Om te beginnen: de gezondheid van je vijver wordt met name bepaald door de kwaliteit van het  vijverwater. Regelmatig het vijverwater testen helpt je bij het op de juiste manier onderhouden van je vijver. Zo kun je je vijver in balans houden en veel problemen voorkomen. Test je vijverwater regelmatig en sowieso als jij het idee hebt dat de balans verstoord raakt. Zo kun je snel op de juiste manier ingrijpen en je vijver mooi en gezond houden. We noemen hier de belangrijkste waterwaarden om in de gaten te houden.

De GH-waarde geeft aan hoeveel mineralen in het water zijn opgelost. Voor een goede plantengroei heb je een waarde tussen 8° en 12° nodig. Is de waarde te laag, dan groeien de planten niet goed. Als hij te hoog is, kun je kalkvorming op je planten gaan zien.

De GH-waarde in een vijver kan alleen maar teruglopen, omdat regenwater geen mineralen bevat. Controleer deze waarde minimaal eens per jaar, in de lente, omdat door de neerslag in de winter deze altijd gedaald zal zijn. Breng de waarde terug naar minimaal 8.

De KH-waarde laat zien hoeveel carbonaat er in het water zit. Carbonaat is een verbinding van calcium/magnesium met CO2. Die CO2 is nodig voor de groei van je zuurstofplanten. De waarde moet idealiter boven de 8 liggen. In principe zorgen bacteriën voor de productie van CO2, maar met name in nieuwe vijvers is deze balans nog niet aanwezig. Je kunt de KH-waarde gemakkelijk verhogen door het toevoegen van carbonaat.

De pH-waarde laat zien hoe zuur of basisch je vijverwater is. In goede conditie ligt deze waarde tussen de 7 en 8 pH, maar deze moet schommelen. Waterplanten laten de pH waarde stijgen en de bacteriën in je vijverbodem, en een eventueel biologisch filter, laten deze weer dalen. Waterplanten zijn gedurende de nacht een stuk minder actief, waardoor je vijver ’s ochtends een lagere pH heeft dan aan het eind van de dag. Als je de pH gaat meten moet je de waarden aan het begin van de dag vergelijken met die aan het eind van de dag. De waarden moeten dan schommelen tussen de 7 en 8.

Je kunt niks doen om de pH waarde te verbeteren. Als je GH- en KH-waarden op het juiste niveau zijn, dan zal de zuurgraad dat ook zijn.

Er zijn verschillende vijvertestsets verkrijgbaar. Het beste zijn de zogenaamde druppeltesters, testen met teststrips zijn vaak minder nauwkeurig.

In het voorjaar ontwaakt de natuur en dat is niet anders in je vijver!

Heb je wat waterplanten elders laten overwinteren? Zodra de temperaturen niet meer onder het vriespunt zullen komen kun je deze terugplaatsen. Dit gaat om eventueel dieper geplaatste waterplanten of waterplanten, zoals waterlelies, die je geheel uit de vijver hebt gehaald. Controleer ook je oever- en vijverplanten. Dode delen knip je voorzichtig weg, zodat de planten ruimte hebben om te groeien en er weer fris bij staan. In de loop van de lente is ook het moment om eventueel nieuwe vijverplanten toe te voegen. Zet waterplanten in vijvermanden of plantmanden en gebruik nooit tuinaarde maar speciale vijveraarde. Tuinaarde bevat teveel voedingsstoffen en kan overlast van algen veroorzaken.

Ligt er een hoop vuil op je vijverbodem? Je kunt dit voorzichtig opruimen, maar doe dit niet te vroeg. Er kunnen nog dieren in hun winterrust aanwezig zijn en deze wil je niet verstoren. Je kunt een vijverstofzuiger gebruiken voor het schoonmaken van je bodem en eventueel wat vijversubstraat aanvullen, al is dat niet per se nodig.

Je kunt je vijverpompen schoonmaken en terugzetten. Ze mogen weer aan!

Een vijverfilter hoef je eigenlijk nooit in zijn geheel schoon te maken, tenzij je een ernstige ziekte in je vijver hebt zitten. Maar het vuil wil je natuurlijk wel verwijderen, hou er alleen altijd rekening mee dat je met het vuil ook de goede bacteriën weg zal spoelen. Het enige wat je mag schoonmaken is het filtermateriaal, dus de matten of het schuim ga je heel voorzichtig afspoelen met lauw water. Spoel ze nooit helemaal schoon, echt alleen snel vuil afspoelen!

Wordt je vijverwater groen? Dan heb je waarschijnlijk last van zweefalg. Je zuurstofplanten gaan er minder goed door groeien en je kunt de vissen nauwelijks meer zien. Waterplanten zoals drijfplanten, waterlelies en moerasplanten helpen dit soort algen tegen te gaan, omdat zij hun CO2 uit de lucht halen en niet uit het water. Ook goed bodemsubstraat met micro-organismen houdt het evenwicht in stand. Zorg dus voor voldoende van deze vijverplanten én substraat om te voorkomen dat je (opnieuw) last krijgt van zweefalg.

Om je water weer helder te krijgen kun je een UV-C lamp aan je filter toevoegen. Het licht van de UV-C lamp doodt zweefalgen, ziektekiemen en schimmels. Deze lampen gaan ongeveer een jaar mee, dus heb je er al één? Dan is de lente ook het moment om je UV-C lamp te vervangen door een nieuwe.

Bij oplopende temperaturen komen je vissen ook weer tevoorschijn. Bekijk je vissen goed om ziektes op tijd te ontdekken. Let op minder mooie vinnen, vlekken, puntjes op de lijfjes en openstaande kieuwen. Zie je vissen die er niet gezond uit zien? Kom dan vooral langs in onze winkel voor het juiste advies. Neem een foto mee van je vis(sen), zodat we direct met je kunnen meekijken. Als de temperaturen boven de 10 graden komen kun je ook weer visvoer gaan geven. Geef nooit teveel, het voer moet binnen een paar minuten opgegeten zijn. Niet opgegeten voer vervuilt enkel je vijver. De lente is ook een prima moment om eventueel extra vissen aan je vijver toe te voegen. Hou je aan maximaal 2 kleine vijvervissen per 1.000 liter water. Breng nieuwe vissen zo snel mogelijk naar huis en doe ze in een emmer of grote bak met hun transportwater. Laat ze daarin even wennen aan het vijverwater door dit toe te voegen aan het transportwater. Na een uurtje of 2 kun je ze dan in je vijver uitzetten.

In de zomer wil je vooral genieten van je vijver, maar er zijn enkele dingen die je in de gaten moet houden.

Je vijverplanten zijn lekker aan het groeien, maar hou dit in de gaten! Je vijver heeft licht nodig, óók op de bodem voor de micro-organismen. Daarom mag maximaal 30% van je wateroppervlak bedekt zijn met waterplanten. Let hierbij ook op de planten onder water: vissen moeten ruimte hebben om te zwemmen, dus als je zuurstofplanten te hard groeien, haal er dan gerust wat uit.

In de zomer kun je veel last hebben van draadalg. Gebruik geen chemische middelen tegen draadalg, maar vis het met een stok uit je vijver. Je kunt het om de stok heen draaien, als spaghetti met een vork, en eruit trekken. Vaak zit de draadalg vast aan je vijver- en zuurstofplanten. Je ontkomt er bijna niet aan dat je daar wat van mee trekt. Draadalg in je vijver betekent niet dat je vijverwater van slechte kwaliteit is, integendeel. Het betekent wel dat er wat teveel voedingsstoffen in je vijverwater zitten. Test je waterwaardes en corrigeer deze eventueel.

Als je vijverwater warmer wordt dan daalt het zuurstofgehalte in je vijver. Planten zijn ’s nachts minder actief en daardoor kan er vooral in de ochtend zuurstofgebrek in je vijver optreden. Stromend water bevordert de zuurstof in het water, bijvoorbeeld door een fontein of waterval. Ook kun je een luchtpompje met bellensteen in de vijver hangen voor extra zuurstof.

In de zomer kan er water verdampen. Hou het waterpeil in de gaten, zodat het niet te laag komt te staan. Zakt het te ver: vul het dan aan met kraanwater.

Komt de temperatuur van het water boven de 15 graden? Dan kun je je vissen vaker per dag gaan voeren, maar ook nu geldt nog steeds: het moet binnen een paar minuten op zijn. Geef liever vaker per dag iets minder, dan in één keer te veel.

In de herfst tref je voorbereidingen voor de winter.

Je wil voorkomen dat er veel bladafval in de vijver belandt. Bladeren op de bodem van je vijver zullen worden verteerd en daardoor zullen te veel voedingsstoffen vrijkomen. Ook kan tuinafval gaan rotten en dit wil je voorkomen, want dat onttrekt enorm veel zuurstof van het water.

Om vallend blad op te vangen kun je een vijvernet over de vijver spannen. Het voordeel is dat het net bijna al het blad zal opvangen, een nadeel kan zijn dat het ook weer lastig is om die bladeren vervolgens weer van het net te halen. Ook vinden veel mensen een net niet zo mooi. Een bijkomend voordeel van een net is dat het ook de vissen beschermt tegen reigers!

Bladeren blijven meestal wel enkele dagen drijven, dus met een schepnet of grashark kun je deze er makkelijk uit vissen. Dit moet je dan dus wel heel regelmatig doen!

Controleer ook even de randen van de vijver en verwijder de bladeren van oeverplanten die in het water hangen. Ook dit zal anders gaan rotten of verteren.

Vijverpompen kun je uitschakelen, doe dit ongeveer eind oktober. De pompen kunnen sowieso niet tegen vorst, maar er is nog een reden voor het uitzetten ervan. Pompen vermengen het onderste warmere vijverwater met de koudere lagen erboven, terwijl je vissen juist het warmere water onderin de vijver hebben opgezocht. En dat wil je niet verstoren! Zet je fonteinpomp, vijverpomp met filter en/of eventuele vijverpomp voor je waterval of beekloop dus uit. Je kunt een vijverpomp in je vijver laten liggen, maar je kunt de pomp ook uit het water halen, goed schoonmaken en opbergen, of bewaar de pomp (in water) op een vorstvrije plek. Laat (bio)filters met rust! De bacteriën die daarin zitten wil je behouden.

Als je over- of waterplanten hebt die niet geheel winterhard zijn, dan kun je deze wat dieper in de vijver zetten, daar blijft het water warmer. Dit geldt ook voor waterlelies.

Moet je je vijvervissen in de winter voeren? Nee. Zodra de watertemperatuur onder de 12 graden komt, hebben je vissen niet echt meer voer nodig. Ze hebben genoeg reserves opgebouwd en visvoer dat niet wordt opgegeten geeft alleen maar vervuiling van je water. Zolang de temperatuur nog boven de 5 graden blijft kun je wel eventueel een minimale hoeveelheid wintervoer geven aan de vissen. Maar ook nu geldt nog steeds: het voer moet binnen enkele minuten op zijn.

De balans in je vijver verandert in de herfst, onder andere door de verandering van temperatuur en het toenemen van neerslag, en daarom is het erg belangrijk om de waterwaardes goed in de gaten te houden. Test de waterwaardes van het vijverwater en corrigeer deze eventueel.

In de winter staat je vijver in ruststand. De planten stoppen met groeien en de vissen houden zich stil op de bodem. Onderhoud is eigenlijk niet nodig, maar er zijn wel enkele dingen die je in de gaten moet houden.

Vissen hebben zuurstof nodig en krijgen dit ook in de winter via de waterplanten. Bij het maken van de zuurstof ontstaat er echter ook CO2 en dit moet de vijver uit kunnen, anders ontstaat er verzuring van het water. Daarom moet je voorkomen dat je vijver helemaal dichtvriest. Je kunt dit op verschillende manieren doen.

Een beluchtingspomp is een prima manier om je vijver ijsvrij te houden. De luchtbelletjes bewegen het water zodat het niet (minder snel) bevriest en zorgen er daarnaast ook voor dat extra zuurstof in het water wordt gebracht én het teveel aan CO2 sneller wordt afgevoerd. Leg de beluchtingssteentjes niet dieper dan ongeveer 20 tot 40 cm, zodat de warmere waterlaag onderin niet verstoord wordt voor de vissen.

Een ijsvrijhouder drijft op je vijver en zorgt voor een wak. Vaak zijn deze van piepschuim en soms werken ze in combinatie met een luchtpompje.

Je kunt ook een bos rietstengels in het water steken om het contact met de buitenlucht te behouden. De rietstengels isoleren, waardoor ze niet snel dichtvriezen. De holle stengels vormen een doorgang, waardoor de CO2 kan ontsnappen.

Ben je te laat en is je vijver al helemaal dichtgevroren? In een goed onderhouden vijver (dus als er niet te veel afval in de vijver ligt) kan dit niet zo heel veel kwaad. Tot een week zal dit wel goed gaan, maar daarna wordt het wel echt nodig om een gat in het ijs te maken. Sla nooit een wak in het ijs! De vissen schieten in de stress door de trillingen en kunnen daar dood aan gaan. De beste manier om een gat in het ijs te maken, is om een pan met kokend water op het ijs te zetten en zo een wak te smelten. Giet nooit heet water over het ijs! De plotselinge temperatuursverandering die dan optreedt kan ook fataal zijn voor je vissen.

Sneeuwt het? Haal dan altijd zo snel mogelijk de sneeuw van je bevroren vijver. De sneeuw blokkeert het licht en dit is nodig voor zowel de waterplanten als de vissen. Doe dit wel rustig en voorzichtig en gebruik liever een bezem dan een sneeuwschuiver.

In de winter is er minder voedsel en dat geldt ook voor de reigers. Zij zullen dus extra azen op jouw vijvervissen. Je kunt je vijver beschermen met schrikdraad rond de vijver of een draad met belletjes, welke reigers zal afschrikken.

In de winter kan het veel regenen. Regenwater is erg zacht water, het bevat nauwelijks mineralen. Veel regen betekent dus dat de waterhardheid in de vijver lager wordt. Test dit regelmatiger in de winter en breng deze elke keer terug naar ongeveer 12.

Intratuin helpt je graag bij het schoon en gezond houden van de vijver. Je kunt bij de vijverafdeling van Intratuin terecht om je vijverwater te laten testen en kunnen wij je adviseren hoe je de kwaliteit van het vijverwater kunt verbeteren. Vraag bij jouw Intratuin naar de mogelijkheden.