Kornoelje (Cornus)

De kornoelje is een bladverliezende struik of boom, verkrijgbaar in allerlei vormen en maten.  De kornoelje kan als vrij kleine struik groeien, maar ook als grote struik, haag, hoogstam boom en meerstammige boom. De kornoelje als grote struik of kornoelje boom heeft een mooie losse vertakking, vrij transparante kroon, meestal vaasvormig. De wat kleinere struikvormen hebben veel takken die opgaand groeien en dicht op elkaar staan, door regelmatig snoeien blijven de struiken lager. De kornoelje groeit matig tot snel, gemiddeld 20-40 cm per jaar. De soorten met gekleurde takken groeien sneller en kunnen per jaar wel takken van 60 cm maken.

Ja, de kornoelje kan licht giftig zijn voor mensen en dieren als de bessen in grotere hoeveelheden worden gegeten. Neem bij inname van veel bessen voor de zekerheid contact op met de huisarts of de dierenarts. Het sap kan ook irritatie veroorzaken als je het op je huid krijgt. Draag daarom handschoenen bij het snoeien.

Ja, er komen kleine bloemen aan de kornoelje. Deze stervormige bloempjes vallen niet zo op, maar wel de vier of zes, grote wit of roze getinte schutbladen (bracteeën) die bij sommige soorten om deze bloemen heen staan. Ze beginnen vaak crème-wit of groen, worden dan groter en witter om, als de echte bloempjes uitgebloeid zijn, te verkleuren naar fraaie roze tinten. Omdat de schutbladen al voor de bloei verschijnen en ook na de bloei nog heel lang decoratief zijn, geven deze kornoeljes veel langer effect dan de meeste andere bloeiende struiken. De soorten met felgekleurde wintertakken hebben minder opvallende kleine bloemen in schermen.

De eerste bloemen van de kornoelje verschijnen in februari-maart, de soorten met opvallende schutbladen bloeien in mei-juni. Cornus controversa bloeit in juni-juli.

Als je kornoelje is uitgebloeid, hoef je niets te doen, er komen volgend jaar vanzelf weer nieuwe bloemen aan de struik. Haal de bloemen niet weg, want hier groeien de vruchten uit.

De kornoelje is een sterke, heel makkelijk te kweken struik. Alle kornoeljes groeien het best in volle zon of halfschaduw. In de volle zon zal de bloei bij alle soorten het rijkst zijn. Ook de herfstkleuren en de kleuring van twijgen in de winter zijn het felst in de volle zon. Plant een reuzenkornoelje en een Japanse kornoelje het liefst beschut, uit de koude wind. De andere soorten zijn goed bestand tegen wind. Zorg voor een losse en humusrijke grond, voeg bij het planten ruim compost toe. De grond mag niet te droog zijn en het liefst vrij zuur zijn, vooral de soorten met grote schutbladen doen het goed op plekken waar ook Rhododendron het naar zijn zin heeft. Cornus florida en Cornus mas kunnen beter tegen drogere grond en Cornus mas verdraagt wel kalkrijke grond. Dek de grond na het planten af met een mulchlaag van compost of bladaarde. De soorten met gekleurde takken stellen weinig eisen aan de grond, ze kunnen eventueel iets vochtig staan.

De winterkornoeljes met kleurige takken worden niet te groot als je ze jaarlijks snoeit, daarom kunnen ze goed in een grote pot groeien. Cornus kousa kan voor enkele jaren in een grote pot staan, maar wordt op den duur te groot.  Zorg altijd voor een pot met gaten in de bodem en een losse, humusrijke grond die niet uitdroogt.

Ja, de kornoelje is goed winterhard.

Nee, de kornoelje is niet groenblijvend in de winter, het is een bladverliezende struik of boom.

Een goede tijd om de kornoelje te planten is als het blad van de takken gevallen is, vanaf eind oktober tot maart. Als de struik in een pot komt te staan kun je deze het hele jaar door planten. Stel het planten alleen even uit als het vriest, als de grond erg nat is en als het zeer zonnig is. Graaf een ruim plantgat dat twee keer zo breed is als de kluit en net zo diep als de hoogte van de kluit. Verbeter de uitgegraven grond met bemeste tuinaarde of bladaarde. Dompel de kluit met pot en al in een emmer water. De bovenkant van de wortelkluit moet gelijk komen met het grondniveau. Vul het plantgat met de uitgegraven aarde, druk goed aan en geef ruim water.

De plantafstand hangt af van de volwassen breedte van de soort. Een Japanse kornoelje (Cornus kousa) groeit op den duur breed uit tot ongeveer vijf meter, of zelfs meer, dit is dan ook de plantafstand. De veel kleinere Cornus alba kan zonder snoeien 3-4 meter breed worden. Bij een regelmatige snoei blijft deze struik veel smaller en kun je 1 struik per vierkante meter aanhouden.

Geef alle kornoeljes in droge perioden extra water, zeker de eerste twee jaar na aanplant. Eenmaal goed aangeslagen kan ene kornoelje een niet te lange droge perioden goed doorstaan. Geef jaarlijks in de winter of het vroege voorjaar een mulch van compost, vermengd met oude koemest of organische mestkorrels, om groei van nieuwe takken te bevorderen.

Snoeien van een kornoelje is niet beslist nodig. Een kornoelje heeft weinig snoei nodig, eventueel kunnen wel enkele verkeerd geplaatste takken worden weggenomen. Bij een jonge boom kan dit nodig zijn om een mooie kroon te vormen. Bij de soorten met gekleurde takken wordt vaak wel regelmatig gesnoeid. De jonge takken hebben namelijk de felst gekleurde bast. Bij oudere takken wordt de bast bruiner.

Knip bij de soorten met gekleurde takken drie jaar na het planten eind maart/begin april, voor het uitlopen, alle takken helemaal af, zo wordt de groei van nieuwe takken gestimuleerd. Herhaal dit elk jaar. Het is ook mogelijk dit om de 2-3 jaar te doen, zeker op plaatsen waar de kornoelje niet zo hard groeit. Dit geldt voor Cornus alba en Cornus sericea. Heel leuk om na het snoeien de gekleurde takken in boeketten en kransen te verwerken. De soorten met mooie bloemen hebben nauwelijks snoei nodig, haal alleen verkeerd geplaatste takken weg in de zomer. Dit geldt voor Cornus controversa, Cornus florida, Cornus kousa, Cornus nuttallii en Cornus mas.

Je snoeit een kornoelje met gekleurde takken door de takken kort af te knippen of zagen. Dit kan vlak boven de grond of bovenaan een al wat oudere tak. Het is ook mogelijk de struik uit te dunnen en alleen de oudste takken heel kort af te zagen. Bij de kornoeljes met mooie bloemen knip of zaag je een verkeerd geplaatste tak vlak boven een goed ontwikkelde zijtaken of jonge scheut af.

Je snoeit een kornoelje met een schone en scherpe snoeischaar, voor dikkere takken gebruik je een takkenzaag.

Als het blad van de takken is gevallen volgt voor de kornoelje een rustperiode, een prima tijd om een struik of boom te verplanten. Als de kornoelje al jarenlang op dezelfde plek staat dan kan het wel lastig zijn om de boom of struik nog te verplanten. Bij het uitgraven raken er vaak veel wortels beschadigd en dit kan ervoor zorgen dat je Cornus afsterft. Graaf de wortelkluit zo ruim mogelijk uit, schud de aarde er voorzichtig af en graaf de wortelkluit op de nieuwe plek weer in. De bovenkant van de kluit moet gelijk komen met het grondniveau. Knip de kornoelje voor ongeveer een derde terug. Geef ruim water om de plant op zijn nieuwe plek een goede start te geven.

In de zomer kun je vers geknipte takjes van de kornoelje stekken, een winterstek nemen en zaaien is ook mogelijk. Dit is echter niet zo makkelijk en kan beter aan de kweker overgelaten worden.

De kornoelje is vrijwel ziektevrij maar kan soms aangetast worden door de schimmelziekte Anthracnose: er verschijnen vlekken op het blad en later kunnen twijgen afsterven. Aangetast blad kun je het best direct afsnoeien en vernietigen.

Deel jouw kornoelje met #intratuin en zie hem hier terug! Lees meer.