Leilinde snoeien en verzorgen

De linde is een echte Europese boom die door het hele gematigde gebied van Europa te vinden is. Je vindt hem dus ook in het wild in Nederland. Aan de overkant van de oceaan (VS en Canada) en in delen van Azië komen ook enkele soorten voor.

Al voor de Middeleeuwen gebruikte boeren linden als bliksemafleiders rond hun boerderijen zo dat de dondergod Thor (of in Nederland Donar) hen geen kwaad kon doen.

Later, in de 8e/9e eeuw, is het gebruik van de linde over gegaan in leilindes als natuurlijke zonwering voor boerderijen. Vele linden zijn door ouderdom verwijderd maar er zijn erg oude exemplaren te vinden bij originele oude boerderijen.

De oudste linde in Nederland wordt rond de 700 tot 1000 jaar oud geschat. Wees daarom zuinig op je linde want ze kunnen heel oud worden!

De geur van de linde is groots, overheersend en zoet. De parfumindustrie heeft daarom ook vele parfums op de markt gebracht.

De bekendste linde is de Hollandse linde. Maar er zijn verschillende soorten die zo op het eerste gezicht niet erg verschillend zijn. Toch zijn er verschillen die goed te benoemen en te herkennen zijn. Er zijn nu zo’n 150 soorten bekend. De bekendste op een rij vind je hier!

Als grote solitaire boom een van de bekendste en ook duidelijk herkenbare boom. Een hoge opgaande kroon waarbij hij ook een aanzienlijke breedte kan aannemen. De hartvormige fris groene bladeren en de rode jonge twijgen zijn de kenmerken van deze Hollandse boom. De bloeiwijze van de linde is klein maar ze hangen in zulke grote aantallen aan de boom dat de geur je al snel tegemoet komt.

Deze linde groeit iets sneller dan de normale Hollandse linde. Daardoor zal de koningslinde sneller tot volwassen hoogte en breedte groeien. Door deze snellere groei zal een leivorm snel uit model zijn. De koningslinde is door iets meer dan de helft van alle gemeenten van Nederland aangeplant toen Koning Willem-Alexander en Koningin Maxima trouwden om deze memorabele dag te vereeuwigen.

Deze opvallende boom heeft een iets wat bolvormige kroon waarbij de onderkant van het blad zilverachtig van kleur is, waarvan ook de naam.

De Amerikaanse linde is een erg brede en hooggroeiende soort met een zware stam. Het blad is aan de onderkant lichtgroen tot wit. Binnen deze soort is er ook een sterk opgaande soort, bijna een zuilvorm.

Deze soort wordt ook wel de kleinbladige linde genoemd. Het blad is vrij klein en hartvormig met een gezaagde bladrand. De slanke recht opgaande stam vertakt snel wordt een eivormige boom. Door de minder snelle groei en sterke eigenschappen tegen ziekten en plagen, zijn de Tilia cordata of de Tilia europea het meest geschikte soorten voor de leivorm.

Een leilinde koop je in de meeste gevallen in een container (pot) of als een kluit met jute. Ook zijn de bomen al voorgeleid met een rek van bamboe. De bomen kun je het beste in de rust- of winterperiode in de grond zetten maar ook in de rest van het jaar worden deze leilinden met blad ook aangeboden en geplant.

In simpele stappen kun je een leilinde planten.

Bekijk eerst waar de leibomen wilt hebben. ‘Meten is weten’ is een zinnetje die hier goed bij past. Waar komt hij? Hoe breed mag hij worden? Hoever komen de bomen elkaar?

Voor het planten van een leiboom moet je een groot gat graven waar de pot of kluit ruim in past.

Laat voorzichtig de boom in het gat zakken. Zorg er voor de bovenkant van het grond in de pot of kluit niet veel dieper in de grond gaat. Zorg dat de leiboom goed staat, anders heb je een levenslang een scheefstaande boom.

Bij een leiboom die verkocht wordt met een jute zak: haal eerst de jute zak van de kluit en plant daarna de boom. Jute is een natuurlijk product dat wegrot, maar het kan net de belemmering zijn die de plant bij het begin van de groei soms er niet bij kan hebben.

Voordat je het gat dichtmaakt geef je de boom veel water. Gooi daarna het gat dicht, stamp de grond goed aan en geef de boom weer water.

Een leiboom is aan de bovenkant behoorlijk zwaar. Als de leiboom al een rek heeft is deze nog zwaarder. Je moet dan ook de leiboom vast maken aan palen, zodat hij niet omvalt. Sla aan weerskanten een stevige paal en zorg ervoor dat de leiboom stevig staat en niet al te veel wiebelt. Het wiebelen van de boom kan er voor zorgen dat de nieuwe haarwortels steeds breken of scheuren wat niet bevorderlijk is voor de groei boven de grond.

De eerste twee weken na het aanplanten van de boom moet je veel water geven, zeker als je een leiboom met blad heb gekocht. Dagelijks of om de dag water geven, geeft een goede start van de boom.

Als de leiboom gaat uitlopen is het leiden van de uitlopers begonnen. Zorg voor mooie horizontale takken en zorg er ook voor dat de horizontale takken niet langs elkaar gaan, dan ziet het er slordig uit en kunnen de takken elkaar in de weg zitten bij een mooie groei.

TIP: ga nooit vlechten met de horizontale takken!

Natuurlijk kun je een kant en klare leiboom kopen met de gesteltakken al helemaal gereed. Toch is het soms net even netter om zelf de mooiste leiboom op maat te maken. Het belangrijkste daarbij is een goed rek waar de linde langs geleid kan worden. De staanders/ houten palen moeten hier voor een goede basis vormen.

Voor de schoren (de horizontale geleiders) kan je stalen lijnen of houten latten gebruiken. De stalen lijnen zorgen voor een iets strakker uiterlijk van de leibomen. De houten latten zijn robuuster. Bij het gebruik van stalen lijnen moet je er voor zorgen dat de houten palen niet naar elkaar toe getrokken worden. Een oplossing is om met de bovenste (horizontale) ligger de palen te verbinden met een houten lat.

Hoever de palen uit elkaar moeten staan is afhankelijk van de ruimte waar je de leibomen wilt hebben. Een minimum van 1.80 á 2 meter is wel gebruikelijk. Ook voor de (horizontale) geleiders is een minimum van 20 cm en een maximum van 40 cm gebruikelijk. Zet je de geleiders dichter op elkaar wordt het krap en bij grotere ruimten tussen de geleiders krijg je gaten en blijft de leiboom erg open.

Bij het aanplanten van nieuwe bomen is het van belang dat je de boom veel water geeft. Dit zorgt voor een gezonde start van de boom. Als een leilinde al enige tijd in de grond staat is het een makkelijke boom die weinig onderhoud vergt. De enige verzorging die hij vraagt is het snoeien in de winter- en zomerperiode.

Een linde is een sterke boom, waardoor er maar weinig ziekten en plagen de boom bedreigen. De volgende plagen kunnen helaas wel voorkomen.

Al klinkt deze plaag als een mooie zonovergoten ochtend in juli, het is toch even wat anders en het kan erg vervelend zijn. Honingdauw is eigenlijk luizenpoep. Als het op je autoruit zit kleeft het alsof het met stroop is overgegoten.

Luizen zijn gek op linden! Ze zullen dan ook (helaas) in grote getalen aanwezig zijn in je mooie boom. Luizen prikken de sappige stelen aan, maar nemen zoveel tot zich dat ze het overtollige weer uitpoepen. Dit zijn hele kleine kleverige zoete druppeltjes die dan naar beneden vallen.

Als er veel honingdauw op de bladeren valt kunnen deze zwart worden. Dan wordt het geen honingdauw maar roetdauw genoemd. Het is een schimmel die zich te goed doet aan het honingdauw. Het blad wordt zwart waardoor het blad geen licht meer krijgt en afsterft.

Hier kun je helaas niet veel aan doen, zeker niet als het grote bomen zijn. De boom krijgt geen ernstige schade en groeit hier snel overheen. De soorten die gebruikt worden als leilinden zijn minder vatbaar voor luizen dan andere soorten linden.

De Lindebladwesp is een klein insect dat het blad van de linde gebruikt voor zijn larven. De Lindebladwesp legt zijn eitje onderop een blad, waarna de eitjes uitkomen. De kleine larven doen zich tegoed aan het bladgroen in het blad en maken kleine gangetjes. De larven verpoppen zich en worden dan kleine lindebladwespen die volgend jaar weer eitjes leggen. Het blad verdort en valt af. Dit zal niet met de hele boom gebeuren, slechts met enkele bladeren.

Leilinden hebben een speciale (gecultiveerde) groeivorm waarbij er jaarlijks gesnoeid moet worden om die leivorm te behouden.

Een leilinde snoei je ongeveer twee keer in het jaar. Terugsnoeien in de winterperiode en vormbehoud in de zomerperiode.

In de winterperiode snoei je alle uitlopers weg van de leilinde. Er zijn verschillende theorieën over hoe je  zo moet snoeien. Je kunt de uitloper geheel verwijderen tot aan de tak of je laat een á twee knoppen van de uitloper staan. De voorkeur gaat uit om een á twee knoppen te laten staan. De kans dat de uitloper dan beter, sneller en gezonder uitloopt is dan groter.

Leilinden groeien soms erg snel en kunnen flink de mooie vlakke vorm van de boom ontsieren.
Wat je kan doen is de lange uitlopers af te knippen zodat de boom weer mooi vlak is. Deze uitlopers kan je op ongeveer 20 á 30 cm van de horizontale takken afknippen. Vergeet de bovenkant van de leilinde niet, dan wordt de boom weer mooi strak.

Voor de snoei van de leilinde gebruik je in de meeste gevallen een snoeischaar. De nieuwe uitlopers kunnen kan worden maar meestal niet dik. Heb je wel dikke takken, dan kan je een takkenschaar gebruiken. Deze knipt takken tot 4 cm goed en glad door.

Voor beide snoeigereedschappen is het van belang dat deze scherp en schoon zijn om ziekten en plagen niet over te brengen naar andere delen van de plant of naar andere bomen. Ook zorgt een scherp en schone schaar er voor dat de boom snel over de wond heen groeit.