Ficus lyrata (vioolbladplant)

De Ficus-familie is heel groot, er zijn zo’n 750 soorten bekend. Veel soorten Ficus groeien in tropisch Azië, maar de vioolbladplant komt van nature voor in de vochtige regenwouden van West-Afrika. Deze Ficus kan daar als boom groeien of hoog in een andere boom, die hij dan als steuntje gebruikt. Het geslacht Ficus hoort bij de Moerbei-familie (Moraceae), de bekende vijg (Ficus carica) is een neefje van de vioolbladplant.

Deze forse huisgenoot is een grote kamerplant die behoorlijk snel groeit. In de natuur kan het een boom worden van wel 20 meter hoog, in de huiskamer kan de vioolplant makkelijk het plafond raken. Je kunt de Ficus lyrata op stam kopen. Aan het onderste deel van de stam zit dan geen blad, net als bij een boom. Zo is je vioolplant op stam een echte kamerboom. Of kies een exemplaar dat vertakt is. Vertakte planten splitsen in meerdere zijtakken bovenaan de stam en al deze takken zitten vol met bladeren. Een derde optie is een rechte plant. De vioolbladplant is dan zo gekweekt dat hij recht omhoog groeit en van onder tot boven vol zit met blad. Je kunt zelf ook iets aan de vorm doen. Een zachte, nog groene tak kun je  voorzichtig de gewenste richting op buigen. Zet dan de tak vast. Als de tak eenmaal bruin is geworden dan blijft hij zo staan.

Naast de Ficus lyrata zijn er nog andere bekende soorten van de Ficus.

De treurvijg is één van de bekendste kamerplanten. De Ficus benjamina heeft vrij kleine glimmende bladeren aan overhangende takken.

De rubberboom heeft ook groot glimmend blad, helemaal glad en ovaal van vorm.

De Chinese vijg is een aparte kamerplant met klein ovaal blad. De Ficus microcarpa 'Ginseng’ wordt meestal als bonsaiboompje aangeboden.

Ja, het sap dat uit de stengels van de Fucis lyrata komt is giftig bij inname. Pas daarom op met kinderen en huisdieren. Als ze het blad eten kan dit leiden tot bultjes op de huid, misselijkheid en overgeven. Neem bij inname voor de zekerheid contact op met de huisarts of de dierenarts. Het sap kan ook irritatie veroorzaken als je het op je huid krijgt. Draag daarom handschoenen bij het verpotten of snoeien.

In de woonkamer komt het bijna nooit voor dat een Ficus lyrata gaat bloeien. In de natuur bloeien volwassen planten wel, maar de bloemen vallen nauwelijks op. Na de bloei gaan er groene vijgen groeien.

De Ficus lyrata komt uit een tropisch klimaat en houdt echt niet van kou. Het is juist een plant die graag warm staat en veel licht opvangt met zijn grote bladeren. De vioolbladplant staat graag op een lichte standplaats, maar vangt het liefst indirect zonlicht, net als in het tropische bos waar hij vandaan komt. De plek mag wel heel licht zijn, minimaal vijf uur per dag zonlicht. Deze kamerplant verdraagt geen volle zon. De brandende middagzon op zijn bladeren vindt de vioolbladplant niet fijn, dan kan het blad verbranden. Een raam op het zuiden of oosten is ideaal, zet je plant 2-3 meter van het raam af. Heb je een raam op het noorden of westen? Zet je Ficus dan zo dicht mogelijk bij het raam. Je kunt de vioolbladplant regelmatig een klein beetje draaien, maar dat is niet beslist nodig. Draai niet teveel want dan kan de plant van de schrik blad laten vallen. Zet je vioolplant niet vlak bij de verwarming en ook niet op de tocht. ’s Nachts mag het niet kouder worden dan 7 °C.

De Ficus lyrata is een makkelijke groene kamerplant die maar een paar wensen heeft.

Geef de vioolbladplant van maart tot oktober 1 x per maand voeding door universele kamerplantenvoeding voor groene planten in het water van je gieter te doen. Lees voor gebruik altijd goed op de verpakking hoeveel voeding je in het water kunt doen, te veel voeding is beslist niet goed voor deze Ficus. In de herfst en de winter hoef je jouw kamergenoot geen voeding te geven, de plant is dan in rust. Geef je vioolbladplant pas vanaf twee maanden na aankoop voeding, er zit tot die tijd nog genoeg voeding in de potgrond.

Snoeien of bijknippen van de vioolplant is niet nodig, maar vind je de plant te groot worden, dan kun je een tak met een scherpe snoeischaar afknippen. Misschien groeit er een zijtak de verkeerde kant op: dan kun je deze dus inkorten. Knip direct na een blad. Vlak naast het laatste blad op een tak gaat je vioolbladplant in het voorjaar weer nieuw blad maken. Kijk altijd goed naar de vorm van de hele plant, ook na het snoeien moet jouw Ficus lyrata natuurlijk nog wel een fraai model hebben. De snoeiwond gaat ‘bloeden’, er komt wit sap uit. Draag bij het snoeien handschoenen en zorg ervoor dat dit sap niet op je huid of in je ogen kan komen. Dek de wond af met as of kaarsvet om het bloeden te stoppen. Wil je de groei van je vioolbladplant wat remmen en de plant vol en compact houden? Knip dan af en toe de top van een lange scheut weg. Door de top weg te knippen, gaat de plant zich meer vertakken en wordt hij dus voller. De beste tijd om te snoeien is mei.

Gemiddeld heeft de Ficus lyrata om de twee jaar een nieuwe pot nodig. Kies een pot die iets groter is dan de oude pot, het liefst met gaten in de bodem. Een zware pot is wel nodig want een hoge vioolplant kan topzwaar worden en omvallen. Vul de ruimte op met verse potgrond, universele potgrond voor kamerplanten is prima geschikt voor de vioolbladplant. Heb je een groot exemplaar van de Ficus lyrata gekocht dan kan het nodig zijn om je plant direct na aanschaf te verpotten. In een grotere pot kan de vioolbladplant goed groeien omdat de wortels meer ruimte hebben. Er zit voeding in de verse potgrond, zo geef je jouw nieuwe kamergenoot een goede start. Vind je dat jouw Ficus lyrata wel erg hard groeit, wacht dan nog een jaar met verpotten om de groei wat te remmen. De lente is de beste tijd om je vioolbladplant te verpotten.

De vioolbladplant kun je stekken door het uiteinde van een tak af te knippen. Dit heet een kopstek. Knip een stek van ongeveer 10 cm met minimaal twee bladeren. Zet de stek in een glas met water op een lichte plek bij minimaal 18 °C. Verschoon het water regelmatig. Als de wortels 3-5 cm lang zijn, zet je de stek in een potje met potgrond. Houd de aarde de eerste tijd goed vochtig, de wortels moeten er nog aan wennen dat ze nu in grond groeien.

Bruine vlekken op het blad laten zien dat je plant te nat staat, het kan zelfs zo zijn dat de wortels zijn gaan rotten en bruin zijn. Haal de kluit uit de pot en verwijder rotte wortels met een scherp mes, laat de kluit goed uitlekken en opdrogen. Geef voortaan minder water. Een pot met gaten in de bodem is het best voor de vioolbladplant, want dan kan overtollig water goed weglopen.

Knisperende bruine plekken op het blad, vooral aan het uiteinde van de bladeren en langs de randen, kunnen er op wijzen dat je plant juist te weinig water krijgt. Of is het blad verbrand door te felle zon? Bruine randen aan het blad mag je er met een scherpe schaar vanaf knippen.

Als het hele blad van de vioolbladplant bruin wordt dan is te veel of juist te weinig water de oorzaak. Check wat de oorzaak is door een vochtmeter te gebruiken en geef dan juist minder of meer water.

Als er af en toe een enkel blad geel wordt, dan is dit geen probleem. Soms is een blad gewoon oud, het kleurt geel of bruin en valt dan af. Dit is een normaal proces. Maar verkleuren meer bladeren van je Ficus lyrata lichter groen en misschien zelfs geel? Je plant heeft dan waarschijnlijk te weinig voeding. Kleuren de bladeren geel en hangen ze ook slap, dan is de oorzaak waarschijnlijk te veel water.

Wordt het blad van je vioolbladplant minder mooi van kleur, grauw of grijsgroen? Kijk dan eens goed of je heel fijn spinrag of beestjes op het blad ziet. Het kan gaan om spint, er zitten waarschijnlijk luizen op het blad als het blad kleverig aanvoelt. Bestrijd de beestjes zo snel mogelijk om je Ficus lyrata gezond te houden.

Soms laat je nieuwe Ficus lyrata na de aanschaf enkele bladeren vallen, dit komt vooral voor in de herfst en de winter. Hij moet dan gewoon nog even wennen aan zijn nieuwe huis, het zal er vast donkerder zijn dan de kas waar hij is opgegroeid. Dat komt vanzelf weer goed binnen een paar weken, ga vooral niet ineens veel water geven. Om je nieuwe Ficus lyrata na aanschaf een beetje te helpen, zet je de plant in het begin liefst vlak voor het raam, zeker in de herfst en winter. Zodra hij gewend is zal je vioolplant weer nieuw blad gaan maken, dit gebeurt vooral in het voorjaar. Blijven er bladeren vallen? Dan is de plek echt te donker. Dit kun je oplossen door een groeilamp boven je plant te hangen.

Op een te donkere plek heeft de vioolplant het niet naar zijn zin en kan de groei stoppen. Zet de plant op een lichtere plek of hang er een groeilamp boven.

Het kan voorkomen dat je Ficus lyrata aangetast wordt door luizen of spint. Gelukkig kun je hier makkelijk wat aan doen. Wil je meer weten over de bestrijding van deze lastige beestjes kijk dan eens naar onze blog over bladluis en spint.

Deel jouw vioolbladplant met #intratuin en zie hem hier terug! Lees meer.